در اوایل دهه ۱۹۹۰، ژنرال چاک ییگر (از خلبانان و قهرمانان نیروی هوایی ایالات متحده که رکورد سریع‌ترین پرواز را به نام خود ثبت کرده است) در تبلیغات تلویزیونی نمونه اولیه جنگنده تاکتیکال پیشرفته YF-۲۳ “Advanced Tactical Fighter” (ATF) ساخت نورثروپ حضور یافت.

به گزارش روزیاتو، در آن زمان، تصور بسیاری بر این بود که وقتی چهره‌ای محبوب و شناخته شده مانند ییگر از YF-۲۳ دفاع می‌کند، می‌توان اطمینان داشت که این طرح برنده برنامه وزارت دفاع ایالات متحده برای جت جنگنده نسل پنجم آینده خواهد بود. اما اینطور نبود.

در عوض، YF-۲۲ ساخت لاکهید (که اکنون به نام F-۲۲ Raptor شناخته می‌شود) برنده این برنامه شد. اکنون می‌خواهیم بررسی کنیم که چگونه لاکهید توانست نورثروپ را برای قرارداد جنگنده تاکتیکال پیشرفته جدید نیروی هوایی ایالات متحده شکست داده و چاک ییگر و دیگران را ناامید کند.

چرایی و چگونگی برنامه جنگنده تاکتیکال پیشرفته

منشأ برنامه ATF به سال ۱۹۸۱ باز می‌گردد، زمانی که برنامه ریزان این برنامه یک جنگنده برتری هوایی را تصور می‌کردند که جایگزین اف-۱۵ ایگل ساخت مک دانل داگلاس شود و بنابراین نیروی هوایی ایالات متحده را در موقعیت بهتری برای مقابله با تهدید نوظهور جنگنده‌های Sukhoi Su-۲۷ “Flanker” و Mikoyan MiG-۲۹ “Fulcrum” قرار دهد. در نوامبر ۱۹۸۴، دفتر برنامه سیستم (SPO) نیروی هوایی ایالات متحده بیانیه نیاز عملیاتی جنگنده پیشرفته تاکتیکی خود (SON) را منتشر کرد و سپس سند الزامات عملیاتی سیستم (SORD) را در دسامبر ۱۹۸۷ منتشر نمود.

چندین شرکت هوافضا و دفاعی پیشنهاداتی را برای برنامه هواپیمای جدید بین SON و SORD ارائه کرده بودند. تا سال ۱۹۸۶، نیروی هوایی ایالات متحده این فهرست را به دو نامزد کاهش داد: لاکهید (همراه با بوئینگ و جنرال داینامیکس) با هواپیمای YF-۲۲ و نورثروپ (همراه با مک دانل داگلاس) با هواپیمای YF-۲۳.

F-۲۲ Raptor

دو نمونه از هر دو طرح برای آزمایش و ارزیابی ساخته شد. YF-۲۳ نام غیررسمی “Black Widow II” به معنای «بیوه سیاه ۲» را تا حدی با الهام از جنگنده شبانه P-۶۱ Black Widow متعلق به دوران جنگ جهانی دوم را دریافت کرد. همچنین، اولین نمونه اولیه این جنگنده برای مدت کوتاهی تصویر یک ساعت شنی قرمز رنگ نزدیک نازل اگزوز خود داشت تا از آسیب به خدمه زمینی جلوگیری کند، که شبیه علامت مشخص در قسمت زیر شکم عنکبوت سمی بیوه سیاه بود.

YF-۲۳

مقایسه رو در رو YF-۲۲ و YF-۲۳

از آنجا به بعد، یک فرآیند توسعه و ارزیابی چهار ساله آغاز شد. به گفته بسیاری از کارشناسان، YF-۲۳ عملکرد بهتری در بین این دو داشت، از جمله عملکرد بهتر در پرواز کروز مافوق صوت، رادارگریزی بهتر، و تنها اندکی مانور پذیری کمتر از YF-۲۲ در سرعت‌های بسیار کم. همچنین “Black Widow II” عملکرد خام بهتری را از موتور انقلابی جنرال الکتریک (G.E.) YF۱۲۰ با سیکل متغیر خود به دست آورد. در اینجا مقایسه مشخصات هر یک از آن‌ها را برای درک شرایطشان آورده ایم:

با این حال، با وجود برتری‌های فراوان YF-۲۳، این YF-۲۲ بود که در ۲۳ آوریل ۱۹۹۱ برنده قرارداد گردید و به ساخت F-۲۲ Raptor منجر شد. بقیه اش داستانی طولانی دارد که مجال گفتن نیست.

چرا YF-۲۲ برنده شد/چرا YF-۲۳ بازنده شد؟

بر اساس یک مقاله در آوریل ۲۰۱۸ در نشنال اینترست که توسط نویسنده نظامی، دیو ماجومدار نوشته شده بود: «اگرچه از بسیاری جهات، طرح بازنده YF-۲۳ از نورثروپ طراحی بسیار بهتری بود، اما نیروی هوایی ایالات متحده هواپیمای لاکهید را انتخاب کرد، زیرا معتقد بود که این شرکت برنامه توسعه را بهتر مدیریت می‌کند – و به این دلیل که این سازمان فکر می‌کرد رپتور هزینه کمتری خواهد داشت. در آن زمان، نورثروپ به دلیل هزینه‌های گزاف در پروژه‌های بمب افکن رادارگریز B-۲ Spirit و چندین پروژه دیگر، رابطه خوبی با پنتاگون و کنگره ایالات متحده نداشت. در عین حال، مک دانل داگلاس نیز وضعیت خیلی بهتری نداشت».

ما اکنون می‌دانیم که بمب افکن پنهانکار B-۲ Spirit در نهایت موفق شد، علیرغم جنجال‌های رسانه‌ای و کنگره‌ای که قیمت هنگفت آن در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ ایجاد کرد. اما وقتی این بمب افکن موفقیت خود را ثابت کرد، دیگر برای احیای شهرت نورثروپ گرومن برای نجات YF-۲۳ خیلی دیر شده بود. همچنین باید عامل زاویه حمله (AoA) در این انتخاب در نظر گرفته شود. باز هم به نقل از آقای مجومدار، «خلبانان ACC [فرماندهی جنگ هوایی]شیفته نبرد تن به تن هوای بودند و لاکهید نمایش تصویری خوبی از AOA بالا ارائه داد – البته در یک آزمایش بسیار محدود و ساده انگارانه. نورثروپ تصمیم گرفت که در جریان نمایش و ارزیابی نسخه دکو، تست زاویه حمله را انجام ندهد که یک اشتباه بزرگ بود. هر دو هواپیما می‌توانستند دقیقاً همان مانور را انجام دهند. در واقع YF-۲۲ بهتر به نظر رسید، زیرا آن‌ها چیزی هیجان انگیز از لحاظ بصری انجام دادند که نورثروپ نتوانست».

البته، این نکته ناشناخته نیز وجود دارد که YF-۲۲ از برنامه افسانه‌ای و فوق العاده معتبر لاکهید “Skunk Works”، زاییده فکر کلارنس “کلی” جانسون بزرگ فقید، ساخته شده است.

سرنوشت YF-۲۳: توسط ژاپن احیا شد؟ آن‌ها الان کجا هستند؟

جای تعجب نیست که تا به امروز، بسیاری از کارشناسان هوانوردی نظامی که YF-۲۳ را به YF-۲۲ ترجیح می‌دادند، هنوز در تعجب هستند که این جنگنده چه می‌توانست باشد. خب، برخی از خبرنگاران هوانوردی احتمال داده اند که نیروی دفاع هوایی ژاپن ممکن است این پروژه را احیا کند، اگرچه در حال حاضر این بیشتر حدس و گمان است.

اگر کسی در مورد سرنوشت بدنه اصلی YF-۲۳ از ما سوال داشته باشد، خبر خوب این است که هر دو هواپیما برای آیندگان حفظ شده اند:

YF-۲۳A PAV-۱ در آشیانه تحقیق و توسعه موزه ملی نیروی هوایی ایالات متحده در پایگاه رایت-پترسون در اوهایو

YF-۲۳A PAV-۲ در موزه پرواز غربی در سالن زامپرینی فرودگاه تورانس در تورانس، کالیفرنیا