استرادیول یک هورمون جنسی زنانه است که در تخمدان‌ها تولید می‌شود. این هورمون نقش مهمی در رشد و تکامل جنسی زنان، چرخه قاعدگی و بارداری ایفا می‌کند. داروی استرادیول با متصل شدن به گيرنده استروژنی در سيتوپلاسم ميزان ساخت RNA ،DNA و پروتئين‌های مختلف را در بافت‌های هدف افزايش می‌دهد. این هورمون در آقایان به مقدار کمی تولید می‌شود که نقش مهمی در تولید اسپرم و عملکرد جنسی آن‌ها دارد. این دارو در اشکال دارویی مانند ژل ترانس درمال، محلول تزریقی، قرص، امولسیون موضعی و… تولید و در بازار عرضه می‌شود.

اشکال دارویی استرادیول

1. ژل ترانس درمال: 06٪ (السترین؛ استروژل)، 0.1٪ (دیویگل؛ عمومی)
2. محلول تزریقی: 5 میلی گرم در میلی لیتر، 10 میلی گرم در میلی لیتر، 20 میلی گرم در میلی لیتر، 40 میلی گرم در میلی لیتر
3. قرص: 45 میلی گرم (به صورت استات)، 0.5 میلی گرم، 0.9 میلی گرم (به عنوان استات)، 1 میلی گرم، 1.5 میلی گرم، 2 میلی گرم
4. پچ ترانس درمال: 025 میلی گرم، 0.0375 میلی گرم، 0.05 میلی گرم، 0.06 میلی گرم، 0.075 میلی گرم، 0.1 میلی گرم
5. امولسیون موضعی: 35 میلی گرم / 1.74 گرم (0.25٪)

موارد مصرف داروی استرادیول

داروی استرادیول یک هورمون (استروژن) است که از طریق پوست جذب شده و وارد جریان خون می‌شود. زنان از آن برای کمک به کاهش علائم خاص یائسگی (گرگرفتگی) استفاده می‌کنند. برخی از برندهای خاص نیز ممکن است به کاهش علائم یائسگی واژن (مانند خشکی، سوزش  و خارش واژن) کمک کنند که ناشی از تولید کمتر استروژن در بدن است. اگر از این دارو برای درمان علائم فقط در داخل و اطراف واژن استفاده می‌کنید، باید قبل از داروهایی که از طریق دهان، پوست و تزریق مصرف می‌شوند، ابتدا داروهایی که مستقیماً در داخل واژن کاربرد دارند را در نظر بگیرید.

موارد مصرف داروی استرادیول در  بزرگسالان

1. ولوار و آتروفی واژن در یائسگی
2. هیپواستروژنیسم ناشی از اختگی، هیپوگونادونیسم یا نارسایی تخمدان
3. سرطان سینه متاستاتیک
4. هیپواستروژنیسم
5. پوکی استخوان
6. علائم وازوموتور مرتبط با یائسگی
7. سرطان پروستات
8. جایگزینی استروژن در سندرم ترنر (یتیم)

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی estradiol

استروژن درون زا؛ کاهش ترشح هورمون آزاد کننده گنادوتروپین و هورمون آزاد کننده هورمون جسم زرد از هیپوتالاموس است که ترشح گنادوتروپین از هیپوفیز را کاهش می‌دهد. این دارو سنتز DNA، RNA و پروتئین‌های مختلف را در بافت‌های هدف افزایش می‌دهد. استرادیول به راحتی از طریق دستگاه گوارش، پوست و غشای مخاطی جذب می‌شود. این دارو عمدتاً از طریق ادرار (به صورت کونژوگه با مقدار کمی داروی بدون تغییر) دفع و بیشتر استروژن‌ها نیز از طریق صفرا دفع می‌شوند و تحت بازیافت روده کبدی قرار می‌گیرند.

مقدار مصرف داروی estradiol

داروی استرادیول (estradiol) در اشکال دارویی مختلف در بازار عرضه می‌شود که مقدار و زمان مصرف هرکدام متفاوت است. این دارو را یک بار در روز روی پوست تمیز و خشک در ناحیه بالای بازو یا شانه بمالید. برخی از برندهای این دارو ممکن است روی بازو از مچ تا شانه اعمال شوند. از مصرف این دارو روی پوست شکسته و تحریک شده خودداری کنید. پس از استفاده، دست‌های خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید تا خطر انتشار تصادفی آن از دست خود به افراد دیگر کاهش یابد. قبل از پانسمان حدود 5 دقیقه صبر کنید تا محل استفاده کاملا خشک شود. محل مصرف را با لباس (مانند پیراهن آستین بلند) بپوشانید تا از تماس دیگران با محل استفاده و قرار گرفتن در معرض دارو جلوگیری شود.

زمان مصرف استرادیول

در صورت مصرف اشکال موضعی باید حداقل 1 تا 2 ساعت صبر کنید (بسته به برند شما) و به دیگران اجازه ندهید پوست محل مصرف دارو را لمس کنند. اگر شخصی به طور تصادفی ژل (یا محل استفاده را در عرض 1 تا 2 ساعت) لمس کرد، از او بخواهید ناحیه تماس بدن خود را با به دقت با آب و صابون شستشو دهد. برای دریافت بهترین اثر، حداقل 2 ساعت قبل از دوش گرفتن یا شنا صبر کنید تا دارو از طریق پوست جذب شود. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را ببرید.

مقدار مصرف استرادیول در بزرگسالان

1. ولوار و آتروفی واژن در یائسگی (استراس)، 1-2 میلی گرم به صورت خوراکی یکبار در روز به مدت 3 هفته و سپس 1 هفته استراحت، Valerate 10 الی 20 میلی گرم به صورت تزریق ماهیچه‌ای، استروژل 25 میلی گرم در روز به مدت 3 هفته و 1 هفته تعطیل استفاده می‌شود.
2. در جهت درمان هیپواستروژنیسم ناشی از اختگی و هیپوگونادونیسم یا نارسایی تخمدان (Estrace)، 1 الی 2 میلی گرم به صورت خوراکی در روز برای استفاده از حداقل دوز موثر تیتر کنید. همچنین Valerate 10 الی 20 میلی گرم به صورت تزریق ماهیچه‌ای در 4 هفته مصرف می‌شود.
3. برای درمان سرطان سینه متاستاتیک (استراس)، 10 میلی گرم به صورت خوراکی 3 بار در روز استفاده می‌شود.
4. هیپواستروژنیسم، 1.5 الی 2 میلی گرم به صورت تزریق ماهیچه‌ای هر 4 هفته مصرف می‌شود.
5. پوکی استخوان (Estrace)، 0.5 میلی گرم در روز برای 23 روز از چرخه 28 روزه مورد استفاده در مطالعات بالینی تجویز می‌شود.
6. علائم وازوموتور مرتبط با یائسگی (استراس)، 1-2 میلی گرم در روز 3 هفته بعد و یک هفته استراحت، Valerate 10 الی 20 میلی گرم به صورت تزریق ماهیچه‌ای در 3 تا 4 هفته، Cypionate 1 الی 5 میلی گرم به صورت تزریق ماهیچه‌ای در 3 الی 4 هفته، السترین 87 گرم در روز ژل در همان زمان هر روز استفاده می‌شود.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی استرادیول (estradiol)، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت سوابق پزشکی از جمله خونریزی واژینال با علت ناشناخته، سرطان‌های خاص (مانند سرطان سینه، سرطان رحم یا تخمدان)، لخته شدن خون، سکته مغزی، بیماری قلبی (مانند حمله قلبی)، بیماری کبدی، بیماری کلیوی، سابقه پزشکی خانوادگی (به ویژه توده‌های پستان، سرطان، لخته شدن خون)، سابقه خانوادگی یا شخصی یک اختلال تورمی خاص (آنژیوادم)، فشار خون بالا، دیابت، سطح کلسترول و تری گلیسیرید بالا، چاقی، لوپوس، کم کاری تیروئید و… با پزشک مشورت کنید.

1. واکنش‌های آنافیلاکتیک شدید شامل کهیر، خارش، تورم لب‌ها، ناهنجاری‌های تنفسی، درد شکم، استفراغ در طول درمان پوستی گزارش شده است.
2. افزایش خطر سکته مغزی و DVT با استروژن به تنهایی و استروژن به همراه پروژستین درمانی گزارش شده است. در صورت بروز یا مشکوک شدن به هر یک از این موارد، فورا استروژن را با یا بدون پروژسترون قطع کنید.
3. در صورت بروز زردی، مشکلات بینایی (ممکن است باعث عدم تحمل لنزهای تماسی شود)، هرگونه علائم ترومبوآمبولی وریدی، میگرن با شدت غیرعادی، افزایش قابل توجه فشار خون، افسردگی شدید، افزایش خطر عوارض ترومبوآمبولی پس از جراحی درمان را قطع کنید.
4. بیمارانی که وارفارین یا سایر داروهای ضد انعقاد خوراکی مصرف می‌کنند (افزایش دوز ضد انعقاد ممکن است ضروری باشد).
5. برخی از مطالعات استفاده از OC را با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط می‌کنند، در حالی که مطالعات دیگر هیچ تغییری در خطر نشان نداده‌اند. این خطر بستگی به شرایطی دارد که سطوح طبیعی هورمون بالا برای دوره‌های طولانی ادامه داشته باشد، از جمله این موارد می‌توان به شروع قاعدگی زودرس (کمتر از 12 سال)، یائسگی دیررس (بیش از 55 سال)، اولین فرزند پس از 30 سالگی اشاره کرد.
6. افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنانی که از هورمون درمانی برای علائم یائسگی استفاده می‌کردند، گزارش شده است.
7. افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم با استفاده از OC در برخی بیماران گزارش شده است. با این حال ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) عامل خطر اصلی برای این سرطان باقی مانده است. شواهد حاکی از آن است که استفاده طولانی مدت (بیش از 5 سال) از OCs ممکن است با افزایش خطر مرتبط باشد.
8. هیپرکلسمی در برخی از بیماران مبتلا به سرطان سینه یا متاستازهای استخوانی رخ می‌دهد. در صورت بروز هیپرکلسمی، درمان را قطع کنید و اقدامات مناسب را برای کاهش سطح کلسیم سرم انجام دهید.
9. آنژیوادم شامل چشم یا پلک، صورت، حنجره، حلق، زبان و اندام‌ها (دست‌ها، پاها، مچ پا و انگشتان) با یا بدون کهیر گزارش شده است. در صورت بروز آنژیوادم، درمان را برای همیشه قطع کنید.

افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر داروی استرادیول (estradiol)

1. نظارت دقیق بالینی تمام زنانی که استروژن مصرف می‌کنند، امری ضروری است. خطر ابتلا به سرطان آندومتر با استفاده از استروژن‌های بدون مخالف افزایش می‌یابد. افزودن پروژستین به درمان با استروژن ممکن است خطر هیپرپلازی آندومتر را کاهش دهد که پیش‌ساز سرطان آندومتر است.
2. اقدامات تشخیصی کافی، از جمله نمونه برداری از آندومتر در صورت اندیکاسیون، باید برای رد بدخیمی در تمام موارد خونریزی غیرطبیعی واژینال مداوم یا مکرر انجام شود.

موارد منع مصرف داروی استرادیول

1. حساسیت مفرط مستند
2. واکنش آنافیلاکتیک شناخته شده یا آنژیوادم همراه با امولسیون موضعی
3. پروتئین شناخته شده C، پروتئین S یا کمبود آنتی ترومبین یا سایر اختلالات ترومبوفیلیک شناخته شده
4. سرطان سینه فعال یا قبلی
5. بیماری ترومبوآمبولیک شریانی (سکته مغزی، انفارکتوس میوکارد [MI])، ترومبوفلبیت، DVT/PE، بیماری دریچه‌ای ترومبوژنیک
6. نئوپلازی وابسته به استروژن
7. فشار خون کنترل نشده، دیابت با درگیری عروقی، زردی با استفاده قبلی از داروهای ضد بارداری خوراکی (OC)
8. خونریزی غیرطبیعی واژینال تشخیص داده نشده
9. بیماری‌های کبدی و تومورهای کبدی

خطرات قلبی عروقی داروی استرادیول

1. استروژن با و بدون پروژستین نباید برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی استفاده شود.
2. استروژن به اضافه پروژستین: طرح سلامت زنان (WHI) مطالعه فرعی استروژن پلاس پروژستین، افزایش خطر سکته قلبی، سکته مغزی، سرطان سینه مهاجم، آمبولی ریوی (PE) و ترومبوز ورید عمقی (DVT) را در زنان یائسه (50 تا 79 سال) گزارش کرد.
3. استروژن به تنهایی: مطالعه فرعی WHI افزایش خطر سکته مغزی و DVT را در زنان یائسه (50 تا 79 سال) در طی 6.8 سال درمان با استروژن کونژوگه 625) میلی گرم به صورت خوراکی در روز) به تنهایی در مقایسه با دارونما گزارش کرد.
4. ارتباط یافته‌های WHI در مورد اثرات دوزهای استروژن کونژوگه کمتر، راه‌های دیگر تجویز یا سایر محصولات استروژن به تنهایی بر روی عوارض جانبی قلبی عروقی شناخته نشده است. بدون چنین داده‌هایی، حذف قطعی خطرات یا تعیین میزان ریسک برای سایر داروها ممکن نیست.

عوارض جانبی داروی استرادیول (estradiol)

افسردگی، خشکی دهان، سردرد، فشار خون، ناتوانی جنسی، آنفولانزا، لکوره، ملاسما، گرفتگی عضلات، حالت تهوع و… برخی از عوارض جانبی داروی استرادیول (estradiol) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. در صورت بروز عوارض جانبی جدی از جمله تغییرات روانی و خلقتی (مانند افسردگی و از دست دادن حافظه)، خونریزی غیرمعمول واژینال (مانند لکه بینی، خونریزی ناگهانی، خونریزی طولانی یا مکرر)، افزایش یا جدید بودن تحریک واژن، خارش و ترشح، درد شدید معده و شکم، زردی چشم‌ها و پوست، ادرار تیره، تورم دست‌ها، مچ پا و پاها، افزایش تشنگی، ادرار کردن و… با پزشک مشورت کنید.

1. گرفتگی شکم
2. نفخ
3. خونریزی رخنه
4. بزرگ شدن سینه
5. حساسیت سینه
6. تاخیر در انزال
7. افسردگی
8. دهان خشک
9. سردرد
10. فشار خون
11. ناتوانی جنسی
12. آنفولانزا
13. گرفتگی عضلات
14. حالت تهوع

تداخل دارویی استرادیول

1. تداخلات رده X (پرهیز): آناسترازول، دی هیدرو اپی اندوسترون، اگزمستان، هِمین، ایندیوم 111 کاپرومب پندتید، لاسمیدیتان، اسپمیفن
2. کاهش اثرات داروها توسط استرادیول (سیستمیک): داروهای ضد دیابت، چنودیول، کوزینتروپین، اگزمستان، همین، هیالورونیداز، ایندیوم 111 کاپرومب پندتید، لاموترژین، اسپمیفن، سوماتروپین، فرآورده‌های تیروئید
3. کاهش اثرات استرادیول (سیستمیک) توسط داروها: دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافیتینیب، ایووسیدنیب، میتوتان، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، ساریلومب، سیلتوکسیمب، تیپراناویر، توسیلیزومب
4. افزایش اثرات داروها توسط استرادیول (سیستمیک): آجمالین، ایمونوگلوبولین سیاه‌زخم (انسانی)، مهارکننده‌های C1، کلوزاپین، کورتیکواستروئیدها (سیستمیک)، دانترولن، ایمونوگلوبولین، لنالیدومید، میواکوریوم، اسپمیفن، روپینیرول، سوکسینیل کولین، تالیدومید، مشتقات تئوفیلین، تیپراناویر، تیزانیدین

مصرف استرادیول (estradiol) در دوران بارداری و شیردهی

استفاده از داروی استرادیول در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا هیچ اطلاعاتی در مورد استفاده در زنان باردار وجود ندارد. با این حال، مطالعات اپیدمیولوژیک و متاآنالیزها خطر افزایش نقایص مادرزادی دستگاه تناسلی یا غیرتناسلی (از جمله ناهنجاری‌های قلبی و نقص در کاهش اندام) را به دنبال قرار گرفتن در معرض داروهای ضد بارداری ترکیبی هورمونی (استروژن و پروژستین) قبل از بارداری یا در اوایل بارداری نشان نداده‌اند. همچنین درمان برای استفاده در زنان دارای پتانسیل باروری توصیه نشده است. استروژن موجود در شیر انسان می‌تواند تولید شیر را در زنان شیرده کاهش دهد.

شرایط نگهداری داروی estradiol

داروی استرادیول باید به دور از گرما یا اشتعال و در دمای اتاق نگهداری شود. تمام داروهای شیمیایی و گیاهی باید دور از دسترس حیوانات و کودکان نگهداری شوند.

کلام آخر داروی استرادیول

همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم، داروی استرادیول دارای کابردهای متفاوت از جمله پیشگیری از پوکی استخوان، پیشگیری از سرطان پستان، ناباروری، مشکلات قاعدگی، یائسگی و… می‌باشد. با این حال، در صورت مصرف بی‌رویه و بدون نسخه شاهد عوارض جانبی از جمله گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن، سردرد، افزایش وزن، تورم و سرگیجی در بیماران هستیم. به همین جهت، بیماران قبل از مصرف هرگونه دارویی، باید با پزشک در رابطه با عوارض و خطرات استفاده از آن مشورت کنند.

منبع سایت: Medscape